Khởi nguồn từ ý tưởng đa dạng sản phẩm từ cây sen, gắn với thực hiện chương trình xây dựng Nông thôn mới, NTM kiểu mẫu, với chủ trương tạo cảnh quan thiên nhiên đặc trưng của quê Bác, người dân xã Kim Liên đã từng bước mở rộng diện tích trồng sen trên những vùng đầm lầy, ruộng sâu trũng kém hiệu quả, tạo nguồn nguyên liệu cho một dự án mang tính bền vững ngay trên chính mảnh đất quê hương.
Hợp tác xã Sen quê Bác hiện có 17 thành viên, ngành nghề kinh doanh chủ yếu là trồng, chăm sóc, cung ứng các giống sen; chế biến sâu các sản phẩm về sen, gồm: Các loại trà sen (trà ướp gạo sen, trà hoa sen, trà lá sen…), nhóm sản phẩm từ hạt: hạt sen tươi, hạt sen sấy khô, sữa hạt sen , củ sen muối; hương sen…
Tốt nghiệp Đại học Nông Nghiệp, sau nhiều năm công tác ở Hà Nội, năm 2019, Phạm Kim Tiến quyết định trở về quê hương Kim Liên nghiên cứu, áp dụng công nghệ hiện đại sản xuất các sản phẩm sạch cây sen. Đến nay, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX Sen quê Bác Phạm Kim Tiến đã tạo việc làm thường xuyên cho 17 lao động, liên kết cùng 30 hộ dân trồng sen trong huyện Nam Đàn tạo thành cộng đồng những người sản xuất sản phẩm từ cây sen.
Hàng ngày, anh Tiến dậy từ rất sớm cùng các xã viên phân loại sen được thu hái từ tờ mờ sáng. Sen thu hái từ các đầm được phân loại tùy theo giống, giống sen ít hương thơm thì được đưa đi bán cho các cửa hàng bán hoa tươi, giống nức hương dùng để ướp trà và các sản phẩm thực phẩm chức năng khác.
17 xã viên HTX Sen quê Bác hiện nay có thu nhập đều đặn từ 6 đến hơn 10 triệu đồng/tháng.
Công đoạn lấy gạo sen (đây chính là túi chứa tinh dầu sen) dùng để ướp trà hoàn toàn được thực hiện thủ công.
Một sản phẩm Trà ướp gạo sen có chất lượng phải đạt 3 tiêu chí: Màu sắc – Hương thơm – Hậu vị của trà, hương sen khiến người uống trong lòng thư thái. 1 kg trà ướp gạo sen cần 800 đến 1400 bông hoa sen, ướp ít nhất 2 đến 3 lần để dệt hương nên có giá thành khá trên dưới 2 triệu đồng/1kg.
Phần liên tu là phần tua sen màu vàng trên có gạo sen chính là túi tinh dầu, sau khi tách túi tinh dầu lấy liên tu cho vào máy sấy, sau các công đoạn sẽ cho ra sản phẩm trà liên tu (cũng là sản phẩm ocop). Trà liên tu 1 hộp 25g cần 120 bông sen, 80% các công đoạn là làm thủ công, chỉ công đoạn sấy dùng công nghệ cao. Trà liên tu rất tốt cho sức khỏe, đã được nhận giải thưởng công nghệ 2020.
Một sản phẩm khác đó là trà ướp hương sen tươi. Loại trà để ướp phải là trà ngon và sạch, những hoa sen để ướp trà là những bông vừa được hái (hương còn đượm, cánh hoa còn nguyên vẹn), chọn bông có búp lớn, cánh mới hé nở là tốt nhất để ướp trà. . Việc để quá lâu hoa sẽ mất bớt mùi hương, dẫn đến trà thu được sau khi ướp sẽ không chuẩn.
Sen dùng ướp trà phải là những bông sen được cắt vào sáng sớm tinh mơ khi mà búp hoa vừa chớm nở. Lúc này, gạo sen sẽ giữ được trọn vẹn mùi hương cũng như là những tinh túy trong hoa sen. Khoảng 15-20 gram trà được nhẹ nhàng đưa vào mỗi bông sen, xếp cánh hoa lại, rồi dùng lá sen gói trọn bông hoa cho kín.
Sau khi được gói kín bằng lá sen, trà sẽ được bảo quản trong tủ lạnh, mỗi khi cần pha mới được lấy ra môi trường bên ngoài.
Lá sen cũng các bộ phận khác của cây sen đều được dùng sản xuất ra các loại sản phẩm khác như: Trà lá sen, hà diệp liên, trà liên tu, trà bạch liên nữ vương. Các thực phẩm về sen: hạt sen sấy khô, hạt sen sấy giòn, tinh bột củ sen, bánh cà hạt sen…
11 sản phẩm đạt chuẩn occop của HTX Sen quê Bác (trong đó 7 sản phẩm đạt ocop 3 sao và 4 sản phẩm đạt ocop 4 sao) được bày bán tại cửa hàng giới thiệu sản phảm nằm trong khuôn viên HTX. Hiện nay các sản phẩm này được tiêu thụ ơe nhiều nơi trong nước và đã xuất khẩu sang Pháp và Hàn Quốc.
